«Πόλεμος» για τις παρακολουθήσεις: Τέλος σε ασάφειες και κενά θέλει να βάλει η κυβέρνηση με το νομοσχέδιο

Με στόχος να διαλυθεί κάθε σκιά που βαραίνει πάνω από την πολιτική σκηνή της χώρας δόθηκε, χθες, σε δημόσια διαβούλευση -που θα διαρκέσει έως τις 22 Νοεμβρίου- το νομοσχέδιο για τη «διαδικασία άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών, την κυβερνοασφάλεια και την προστασία προσωπικών δεδομένων πολιτών».

Σκοπός του νομοσχεδίου, όπως έχει τονισθεί από την κυβέρνηση είναι ο εκσυγχρονισμός της διαδικασίας άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών με διασφάλιση όλων των απαιτούμενων εγγυήσεων, η αναδιάρθρωση της ΕΥΠ για τη βελτιστοποίηση της δράσης της, η ποινική μεταχείριση της εμπορίας, κατοχής και χρήσης λογισμικών παρακολούθησης, η αναβάθμιση του επιπέδου κυβερνοασφάλειας στη χώρα και η βέλτιστη ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας για την προστασία έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Στα βασικά σημεία του το νομοσχέδιο ορίζει ότι:

-Νόμιμη άρση απορρήτου επικοινωνιών μπορεί να γίνει για λόγους εθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων με απόφαση δικαστικής Αρχής.

-Ορίζεται η εθνική ασφάλεια. Έως σήμερα δεν υφίσταται στον νόμο ορισμός.

-Έως σήμερα την αίτηση άρσης θα μπορούσε να υποβάλλει κάθε δημόσια Αρχή. Με το νομοσχέδιο τέτοια αίτηση μπορεί να ζητήσει μόνο η ΕΥΠ και η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία.

-Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία άρσης για λόγους εθνικής ασφάλειας προβλέπεται: Αίτηση της ΕΥΠ ή της Αντιτρομοκρατικής, κρίση εσωτερικού εισαγγελέα στην οικεία υπηρεσία και απόφαση αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Το δεύτερο εισαγγελικό φίλτρο προστέθηκε με την ΠΝΠ της 9/8/2022 που ουσιαστικά επανέφερε διάταξη που είχε καταργήσει ο ΣΥΡΙΖΑ το 2018.

2. Τι προβλέπεται για τα πολιτικά πρόσωπα

Έως σήμερα δεν υφίσταται ειδική διαδικασία για πολιτικά πρόσωπα. Αποδείχθηκε ότι θα πρέπει να υπάρχουν ειδικές ασφαλιστικές δικλείδες. Τίθεται με το νομοσχέδιο ένα τριπλό φίλτρο εγγυήσεων:

α) τη διαδικασία κινεί μόνο η ΕΥΠ,

β) θα πρέπει να δώσει άδεια ο Πρόεδρος της Βουλής πριν από την διπλή εισαγγελική κρίση και

γ) το αίτημα για την άρση οφείλει να στηρίζεται σε συγκεκριμένα στοιχεία που καθιστούν άμεση και εξαιρετικά πιθανή τη διακινδύνευση της εθνικής ασφάλειας.

3. Τι προβλέπεται για την ενημέρωση προσώπου στο οποίο έγινε άρση απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας

Το πρόσωπο στο οποίο έγινε άρση απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας μπορεί να ενημερώνεται εκ των υστέρων. Έως το 2021, ήταν δυνατόν να ενημερώνεται μόνο εφόσον δεν υφίστατο διακύβευση του σκοπού για τον οποίο διατάχθηκε η άρση. Έκτοτε δεν ήταν δυνατή η ενημέρωση όταν επρόκειτο για λόγους εθνικής ασφάλειας (ήταν όμως δυνατή για άρσεις προς διακρίβωση εγκλημάτων).

Το ζήτημα αυτό είναι εξαιρετικά σύνθετο διότι πρέπει να συνυπολογίζονται αφενός δικαιώματα αλλά και η αποτελεσματικότητα της υπηρεσίας όταν πρόκειται για υψηλού επιπέδου κινδύνους.

Με το νομοσχέδιο προτείνεται η ενημέρωση υπό την προϋπόθεση ότι δεν διακυβεύεται ο σκοπός για τον οποίο διατάχθηκε η άρση και μετά την πάροδο 3 ετών από την παύση της. Ενημερώνεται για το αν είχε παρακολουθηθεί για λόγους εθνικής ασφάλειας. Δεν έχει πρόσβαση στον φάκελο.

Όπως σχολιάζουν κυβερνητικές πηγές «επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ στην πρώτη αμήχανη ανακοίνωσή του λέει ότι δεν θα γίνονται γνωστοί οι λόγοι παρακολούθησης, αξίζει να τους θυμίζει κάποιος ότι ούτε με όσα ίσχυαν ακόμη και επί της δικής τους διακυβέρνησης προβλεπόταν ενημέρωση για τους λόγους παρακολούθησης. Η ίδια ρύθμιση προβλεπόταν και πριν από το 2021.

Αυτό που προστίθεται είναι η 3ετία. Την ίδια πρακτική ακολουθούν και πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Κι αυτό προκειμένου να υπάρχει απόσταση από γεγονότα υψίστης εθνικής ασφαλείας (όπως π.χ. τα γεγονότα του Έβρου και η κατασκοπεία της Ρόδου το 2020). Την ενημέρωση αποφασίζει τριμελές όργανο που απαρτίζεται από τον αρμόδιο εισαγγελέα, τον διοικητή της ΕΥΠ ή τον διευθυντή της ΔΑΕΕΒ και τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ».

4. Απαγόρευση κατοχής, εμπορίας και διάθεσης παράνομων λογισμικών

Απαγορεύσεις στην κατοχή, εμπορία, διάθεση και χρήση παράνομων λογισμικών. Έως το 2019 η παράνομη υποκλοπή ήταν κακούργημα και τιμωρείτο με κάθειρξη έως 10 έτη, ενώ η κατοχή και εμπορία παράνομων λογισμικών ήταν πλημμέλημα και τιμωρείτο με φυλάκιση έως 2 έτη.

Με τις προτεινόμενες διατάξεις επανέρχεται ως είχε το κακούργημα για τη χρήση παράνομων λογισμικών και συσκευών και το πλημμέλημα της εμπορίας και κατοχής με ποινή 1-5 έτη.

5. Τι αλλάζει στη διοίκηση της ΕΥΠ

Έως σήμερα ο Διοικητής και οι Υποδιοικητές της ΕΥΠ μπορεί να προέρχονται από τον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο, Διοικητής ορίζεται πρόσωπο προερχόμενο από το διπλωματικό Σώμα ή απόστρατος ανώτατος αξιωματικός. Υποδιοικητές μπορεί να είναι κάποιοι από τους ανωτέρω και υπάλληλοι και λειτουργοί του δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα. Ο αριθμός των Υποδιοικητών περιορίζεται από τρεις που είναι σήμερα σε δύο.

6. Τι προβλέπεται για τη βελτίωση του επιπέδου κυβερνοασφάλειας στη χώρα

Το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι η πολυδιάσπαση των δομών. Για τον λόγο αυτό συστήνεται Επιτροπή Συντονισμού για θέματα Κυβερνοασφάλειας μεταξύ:

α) της Γενικής Διεύθυνσης Κυβερνοασφάλειας της Γενικής Γραμματείας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης,

β) της Διεύθυνσης Κυβερνοάμυνας του ΓΕΕΘΑ,

γ) της Διεύθυνσης Κυβερνοχώρου της ΕΥΠ και

δ) της Ελληνικής Αστυνομίας.

Επίθεση σε Τσίπρα

Στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού σχολιάζουν ότι «το «έργο» το έχουμε ξαναδεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ που έσπευσε να υιοθετήσει τις «αποκαλύψεις» Χίου – Βαξεβάνη «πόνταρε» σε επανάληψη της Novartis, όταν με κουκουλοφόρους, «κρέμασε στα μανταλάκια» 10 πολιτικούς αντιπάλους του ΣΥΡΙΖΑ για να αποδειχθεί τελικά, ύστερα από εξονυχιστική έρευνα της Δικαιοσύνης, ότι τίποτα από όσα είπαν δεν ίσχυε.

Υπενθυμίζεται ότι στην υπόθεση Novartis, «μαρτυρίες» κουκουλοφόρων μαρτύρων -που κατέρρευσαν και μπήκαν από τη Δικαιοσύνη στο αρχείο- δημοσιεύονταν, ακόμη και πριν κατατεθούν στον ανακριτή στην εφημερίδα Documento. Προφανώς δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τόσο στην υπόθεση Novartis, όσο και τώρα, κεντρικό ρόλο έχουν το Documento και ο εκδότης του Κ. Βαξεβάνης».

Η επόμενη πολιτική μάχη για την υπόθεση των παρακολουθήσεων αναμένεται να δοθεί πλέον στη Βουλή, όπου θα κατατεθεί μετά τη δημόσια διαβούλευση το σχετικό σχέδιο νόμου.