Bοuchra Khalili – Φανοί και τυπογράφοι: Έκθεση στο ΕΜΣΤ

13 Ιουνίου 2024

32 3 λεπτά ανάγνωσης

Παρουσίαση έργων της Bouchra Khalili γίνεται στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) στο πλαίσιο του 4ου μέρους του κύκλου εκθέσεων «Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;» (What if Women Ruled the World?) με τον τίτλο «Φανοί και τυπογράφοι».

Η έκθεση Φανοί και τυπογράφοι είναι η πρώτη ατομική έκθεση της Bοuchra Khalili στην Ελλάδα. Στην έκθεση παρουσιάζονται τα έργα The Magic Lantern Project (2019-2022), The Typographer (2019) και The Radical Ally (2019). Η πρακτική της Κhalili βασίζεται στη συστηματική και εμπεριστατωμένη έρευνα των θεμάτων της και περιλαμβάνει μια ποικιλία μέσων όπως την κινούμενη εικόνα, τη χαρακτική, τη υφαντουργία, τη φωτογραφία, τα εκδοτικά εγχειρήματα και τις εγκαταστάσεις. Χρησιμοποιεί σύνθετες αφηγηματικές στρατηγικές και αναστοχαστικές εικαστικές και ηχητικές φόρμες για να διερευνήσει την αυτενέργεια και τον τρόπο που αναπαριστούν τον εαυτό τους μέλη κοινοτήτων που το αρχετυπικό εθνικό κράτος καταδικάζει στην αφάνεια. Τα πολυεπίπεδα έργα της συνυφαίνουν προσωπικές και συλλογικές ιστορίες και μνήμες για να προτείνουν μια χειραφετητική σύλληψη της κοινότητας.

Η εγκατάσταση με τίτλο The Magic Lantern (μικτή τεχνική: προβολή, αντικείμενα, ύφασμα, μεταξοτυπίες, 2019-2022) αναβιώνει την τέχνη της φαντασμαγορίας, μιας τεχνολογίας του όψιμου 18ου αιώνα που συνδύαζε την προβολή εικόνων και την αφήγηση. Οι φαντασμαγορίες καλούσαν πνεύματα να «μιλήσουν δημοσίως». Η εγκατάσταση μικτής τεχνικής της Khalili έχει ως αφετηρία της το έργο The Nero of Amman , το χαμένο πια, πρώτο βίντεο της Ελβετίδας φεμινίστριας και πρωτοπόρου της τέχνης του βίντεο Carole Roussopoulos (1945-2009). Η ταινία, γυρισμένη σε μια εποχή όπου το πρωτότυπο φιλμ χρησίμευε για τις ανάγκες τόσο της κινηματογράφησης όσο και της προβολής, σβήστηκε εξαιτίας της αλλεπάλληλης χρήσης του.

Η Carole Roussopoulos εμφανίζεται και σε παλαιότερα έργα της Khalili, όπως τα Foreign Office (2015) και Twenty–Two Hours (2018), τα οποία εξέταζαν τη θέση του καλλιτέχνη ως μάρτυρα των γεγονότων και όχι ως κάποιου που μιλά επ’ ονόματος ή στη θέση των άλλων. Με τα διαφορετικά συστατικά της, η εγκατάσταση The Magic Lantern στοχάζεται ποιητικά για μια ενδεχόμενη φα(ντα)σματολογία, η οποία θα καλούσε τα φαντάσματα της ιστορίας να “μιλήσουν δημόσια” στο παρόν αλλά και για/από το μέλλον.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης τα έργα The Typographer και The Radical Ally. Το τελευταίο δημιουργήθηκε μετά το Twenty-Τwo Hours, ένα φιλμ στο οποίο η Khalili πραγματευόταν τη στράτευση του συγγραφέα, ποιητή και πολιτικού ακτιβιστή Jean Genet στον αγώνα για την απελευθέρωση του Bobby Seale, προέδρου και συνιδρυτή των Μαύρων Πανθήρων, που φυλακίστηκε αυθαίρετα το 1970. Το βίντεο The Typographer (μiα βωβή ταινία 16 χιλιοστών) παραπέμπει στην εκπαίδευση που είχε λάβει ο Genet στην τέχνη της τυπογραφίας. Το έργο της Khalili παρακολουθεί μια γυναίκα τυπογράφο καθώς στοιχειοθετεί και στη συνέχεια τυπώνει την τελευταία πρόταση που έγραψε ο Genet στη ζωή του. Η πρόταση αυτή αποτελεί το μότο του δημοσιευμένου, μετά τον θάνατό του, επικού ποιήματος Αιχμάλωτος του Έρωτα: Φυλάξτε όλες τις εικόνες της γλώσσας σε ασφαλές μέρος και χρησιμοποιείστε τις, γιατί βρίσκονται στην έρημο και εκεί πρέπει να τις αναζητήσουμε.

ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!

Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη

ΔΕΣ 3 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Bouchra Khalili – Πληροφορίες για την εικαστικό

Η Bouchra Khalili είναι Γαλλο-Μαροκινή εικαστικός που ζει στη Βιέννη και εργάζεται σε διάφορα μέρη του κόσμου. Περιλαμβάνοντας κινηματογράφο, βίντεο, εγκαταστάσεις, φωτογραφία, χαρακτική, υφαντουργία, λογοθετικές και εκδοτικές πρακτικές, το διαμεσικό και διεξοδικά ερευνητικό έργο της επεξεργάζεται συλλογικές στρατηγικές αφήγησης με μέλη κοινοτήτων που ζουν υπό καθεστώς στέρησης της πολιτειότητάς τους. Συνδυάζοντας την επιτελεστική διάσταση των προφορικών παραδόσεων με σχολαστικά δουλεμένες οπτικοακουστικές φόρμες, που φέρουν το ίχνος των μετα-αποικιοκρατικών πρωτοποριών και της εννοιολογικής τέχνης, η Khalili διατυπώνει έναν ποιητικό στοχασμό επάνω στις νεότερες φαντασιακές προσλήψεις της κοινοτικής/συλλογικής χειραφέτησης. Το έργο της έχει παρουσιαστεί διεθνώς σε πληθώρα ατομικών εκθέσεων, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων αυτών που οργανώθηκαν πρόσφατα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Βαρκελώνης (2023), στο Ίδρυμα Luma της Αρλ (2023), στο Bildmuseet του Ούμεο, Σουηδία (2021), στο Oslo Kunstforening και Fotogalleriet, Όσλο (2020), στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης (2019), στην Εθνική Πινακοθήκη Jeu de Paume στο Παρίσι (2018) και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MOMA) της Νέας Υόρκης (2016). Η Khalili έχει συμμετάσχει σε μεγάλες διεθνείς εκθέσεις όπως, μεταξύ άλλων, οι: Μπιενάλε της Βενετίας (2024, 2013), Μπιενάλε της Σάρζα (2023, 2011), Documenta 14 (Αθήνα/Κάσσελ, 2017), Τριενάλε του Μιλάνου (2017), Τριενάλε του Παρισιού (2012). Έχει υπάρξει υπότροφος του Ινστιτούτου Radcliffe του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ (2017), του Ινστιτούτου Ιδεών και Φαντασίας του Πανεπιστημίου Columbia (2019) και του Κέντρου Vera List του New School της Νέας Υόρκης (2011-2013). Είναι ιδρυτικό μέλος του μη κερδοσκοπικού αυτο-οργανωμένου καλλιτεχνικού οργανισμού La Cinémathèque de Tanger, που έχει στόχο την προώθηση της κινηματογραφικής κουλτούρας στον Μαροκινό Βορρά.

Κεντρική φωτογραφία θέματος: Bouchra Khalili | The Magic Lantern, 2020-2022 | Βίντεο εγκατάσταση (φιλμ και αντικείμενα), 24′ | Βίντεο-στιγμιότυπο | Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας και Mor Charpentier, Paris/Bogota