Προκαλεί καρκίνο η ασπαρτάμη; Τι λένε οι ειδικοί

Σάλο και ανησυχία προκάλεσε πρόσφατο δημοσίευμα από το Reuters ότι η Διεθνής Υπηρεσία για την Έρευνα του Καρκίνου, παρακλάδι του ΠΟΥ, μέσα στον Ιούλιο θα κατηγοριοποιήσει την ασπαρτάμη ως πιθανώς καρκινογόνο ουσία.

Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα τηρεί στάση αναμονής και εμφανίζεται αρκετά καθησυχαστική, επισημαίνοντας ότι πολλά πράγματα γύρω μας είναι δυνητικά καρκινογόνα.

Όλα έχουν να κάνουν με το πώς θα αποφασίσουμε να διαχειριστούμε τον τυχόν κίνδυνο.

Η Καθηγήτρια Amy Berrington, Καθηγήτρια Κλινικής Επιδημιολογίας Καρκίνου στο Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο του Λονδίνου, αναφέρει:

«Το πρόγραμμα του IARC έχει μια αυστηρή διαδικασία για την αξιολόγηση του εάν μια χημική ουσία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, γνωστή ως αναγνώριση κινδύνου.

Συγκαλούν παγκόσμιους εμπειρογνώμονες και εξετάζουν όλα τα σχετικά στοιχεία χρησιμοποιώντας μια συστηματική διαδικασία για να καθορίσουν εάν οι χημικές ουσίες είναι πιθανώς ή σίγουρα καρκινογόνες.

Οι συστάσεις της IARC υποδεικνύουν ότι μια ένωση έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει καρκίνο, αλλά δεν αναφέρουν εάν είναι πιθανόν να προκαλέσει καρκίνο όταν καταναλώνεται σε ρεαλιστική ποσότητα – αυτή είναι η δουλειά της JEFCA, της κοινής επιτροπής εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ και της Διεθνούς Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας, για τα πρόσθετα.

Δεδομένης της ευρείας χρήσης της ασπαρτάμης, είναι σημαντικό τα νέα δεδομένα να αξιολογούνται αυστηρά. Χαίρομαι που η IARC πραγματοποίησε την πρώτη εξέταση των αποδεικτικών της στοιχείων. Είναι κρίσιμο να περιμένουμε αυτές τις επίσημες εκθέσεις από το IARC και την JECFA πριν σχολιάσουμε τα ευρήματα ή τις επιπτώσεις».

Ο καθηγητής Andy Smith, επισκέπτης Καθηγητής στη Μονάδα Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου του Λέστερ, είπε: «Το ερώτημα εάν η ασπαρτάμη έχει δυνατότητα καρκινογένεσης στον άνθρωπο έχει συζητηθεί πολλές φορές.

Διερευνήθηκε εξαντλητικά από την EFSA το 2013 με καθησυχαστικά συμπεράσματα ως προς την ασφάλειά της για τους καταναλωτές στις ποσότητες που χρησιμοποιούνται στα προϊόντα διατροφής. Είναι σημαντικό για τους καταναλωτές, προτού διατυπωθούν νέες ανησυχίες, οι γνωμοδοτήσεις της IARC και της JECFA να εξεταστούν από ειδικούς τοξικολογίας και αξιολόγησης κινδύνου».

Ο Αναπληρωτής Επιστημονικός Σύμβουλος της FSA (Food Standards Agency), Rick Mumford, δήλωσε: «Η άποψή μας είναι ότι η ασφάλεια αυτού του γλυκαντικού έχει αξιολογηθεί από διάφορες Επιστημονικές Επιτροπές και θεωρείται ασφαλής στα τρέχοντα επιτρεπόμενα επίπεδα χρήσης.

Η έκθεση της IARC δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί και, όταν δημοσιευτεί, θα εξεταστεί από τη Μικτή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων της Διεθνούς Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας και του ΠΟΥ για τα Πρόσθετα Τροφίμων (JECFA), η οποία θα συντάξει μια αξιολόγηση κινδύνου έως τα τέλη Ιουλίου. Θα μελετήσουμε προσεκτικά την έκθεση της JECFA και θα αποφασίσουμε εάν χρειάζονται περαιτέρω ενέργειες».

Ο Gunter Kuhnle, Καθηγητής Διατροφής και Επιστήμης Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο του Reading, δήλωσε: «Η αναφορά των μέσων ενημέρωσης δεν παρέχει πολλές πληροφορίες για τα δεδομένα που χρησιμοποιεί η IARC, επομένως είναι αδύνατο να σχολιάσουμε το αποτέλεσμα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η IARC διερευνά εάν μια ένωση μπορεί να προκαλέσει καρκίνο.

Το αν μια ένωση προκαλεί καρκίνο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ιδίως τη δόση ή την έκθεση: η ηλιοφάνεια, για παράδειγμα, ταξινομείται ως καρκινογόνος από το IARC – και η σχέση μεταξύ ηλιοφάνειας και καρκίνου του δέρματος είναι καλά τεκμηριωμένη – αλλά μπορούμε να διαχειριστούμε τον κίνδυνο, μειώνοντας την έκθεσή μας στον ήλιο και χρησιμοποιώντας αντηλιακό. Και το μπέικον και το κάπνισμα ανήκουν στην ίδια κατηγορία των δυνητικά «καρκινογόνων για τον άνθρωπο».

Η κατηγορία «πιθανώς καρκινογόνος για τον άνθρωπο», στην οποία φέρεται ότι ταξινομείται η ασπαρτάμη, είναι μια πολύ μεγάλη κατηγορία που περιλαμβάνει χιλιάδες πράγματα, από το εκχύλισμα αλόης έως τον ιό ΗIV.

Η ασπαρτάμη έχει διερευνηθεί από διάφορους ρυθμιστικούς φορείς – συμπεριλαμβανομένης της JECFA – και διαπιστώθηκε ότι η κατανάλωση έως και 40 mg/kg την ημέρα (2,4 g/ημέρα για έναν ενήλικα 70 kg) δεν προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες.

Τα νέα στοιχεία θα επανεξεταστούν φυσικά από τις ρυθμιστικές αρχές και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή των κατευθυντήριων γραμμών ανάλογα με τα στοιχεία, αλλά είναι πρόωρο να μαντέψει κανείς αυτές τις αποφάσεις, δημιουργώντας περιττές ανησυχίες».

Ο καθηγητής Sir Colin Berry, Ομότιμος Καθηγητής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, δήλωσε: «Πρέπει να περιμένουμε να δούμε τις λεπτομέρειες της αξιολόγησης της IARC προτού αξιολογήσουμε τι σημαίνει αυτό και ποια στοιχεία έχουν εξεταστεί.

Η ασπαρτάμη έχει μπει επανειλημμένα στο μικροσκόπιο της επιστημονικής κοινότητας στο παρελθόν και τα επιδημιολογικά στοιχεία δεν ήταν πειστικά όσον αφορά στις ενδείξεις βλαβών».

Ο καθηγητής Oliver Jones, καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο RMIT στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, δήλωσε: «Πρέπει πραγματικά να περιμένουμε και να δούμε την πλήρη αξιολόγηση της IARC προτού μπορέσουμε να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα. Χωρίς αυτό, βαδίζουμε πραγματικά στο σκοτάδι. Δεν γνωρίζουμε ποιοι ήταν οι όροι της αξιολόγησης ή ποια κριτήρια χρησιμοποιήθηκαν.

Η IARC προφανώς πρόκειται να καταγράψει την ασπαρτάμη ως «πιθανώς καρκινογόνο» (όπως είχε ταξινομήσει προηγουμένως την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και τη χρήση κινητών τηλεφώνων), πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στους ανθρώπους.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μόνο και μόνο επειδή κάτι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο δεν σημαίνει ότι προκαλείται αυτόματα εάν εκτεθείτε σε αυτό. Η δόση κάνει το δηλητήριο.

Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι η υπεριώδης ακτινοβολία προκαλεί καρκίνο, γι’ αυτό βάζουμε αντηλιακό στην παραλία – αλλά δεν βάζουμε αντηλιακό όταν βγαίνουμε έξω το χειμώνα, παρόλο που είμαστε ακόμα εκτεθειμένοι στο ηλιακό φως. Γιατί; Επειδή η δόση είναι χαμηλότερη το χειμώνα.
Ομοίως, γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πάθω καρκίνο αν κάποια μέρα τύχει να εκτεθώ σε παθητικό κάπνισμα».

Τέλος, ο Tom Sanders, ομότιμος καθηγητής Διατροφής και Διαιτολογίας στο King’s College του Λονδίνου, δήλωσε: «Η ασπαρτάμη χρησιμοποιείται ως γλυκαντικό εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια. Συνήθως χρησιμοποιείται σε συγκέντρωση έως και 500 mg/λίτρο, η και λιγότερο, καθώς χρησιμοποιείται σε μείγματα με ακεσουλφάμη Κ.

Παλαιότερα, υπήρξαν αναφορές από το Ινστιτούτο Ramazzini που υποστήριζαν ότι αρουραίοι που τρέφονταν με πολύ μεγάλες ποσότητες ασπαρτάμης ανέπτυξαν όγκους σε μεγαλύτερη συχνότητα. Ωστόσο, η πιστότητα των δεδομένων αμφισβητήθηκε από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων.

Άλλες πιο πρόσφατες μελέτες σε ζώα στις ΗΠΑ απέτυχαν να αποδείξουν στοιχεία καρκινογένεσης και η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ συνεχίζει να υποστηρίζει ότι η ασπαρτάμη είναι ασφαλής για χρήση.

Η ασπαρτάμη αποτελείται από δύο αμινοξέα ενωμένα μεταξύ τους (φαινυλαλανίνη – ένα απαραίτητο αμινοξύ, το ασπαρτικό οξύ) το οποίο εστεροποιείται σε μια μεθυλική ομάδα.

Κατά την πέψη, απελευθερώνεται φαινυλαλανίνη και ασπαρτικό οξύ και παράγεται μικρή ποσότητα μεθανόλης. Η μεθανόλη είναι δυνητικά καρκινογόνος, επειδή μετατρέπεται σε μυρμηκικό οξύ μέσω φορμαλδεΰδης, η οποία μπορεί να βλάψει το DNA.

Ωστόσο, οι ποσότητες μεθανόλης που απελευθερώνονται μετά την κατανάλωση ποτών που περιέχουν ασπαρτάμη είναι εξαιρετικά χαμηλές, περίπου 50 mg / λίτρο, ποσότητες περίπου τρεις φορές χαμηλότερες από την ποσότητα μεθανόλης σε χυμούς φρούτων όπως ο χυμός πορτοκαλιού, την ίδια ώρα που τα επίπεδα μεθανόλης στο κρασί μπορεί να φτάσουν τα 250 mg/λίτρο.

Από όσο γνωρίζω, δεν υπάρχουν στοιχεία από προοπτικές μελέτες σε ανθρώπους που να συνδέουν τη χρήση ασπαρτάμης με τον καρκίνο (Haighton et al; 2019; Fulgori & Drenowski 2022) και οι ρυθμιστικές αρχές έχουν εξετάσει εκτενώς τα τοξικολογικά δεδομένα».

Πηγή: Science Media Center

Πηγή: thecaller.gr